Dostępnik o żółtych karteczkach

Żółte karteczki są super! Można zapisać na nich krótką notatkę i przykleić do monitora lub na ścianie. Ja używam takich elektronicznych. Chcę Ci dać takie karteczki na temat WCAG.

Zacznę od tego, że staram się nie zapamiętywać wszystkiego. Jakieś 10 lat temu byłem na wykładzie dwóch kognitywistów, którzy opisali procesy zapamiętywania i zapominania. Okazuje się, że zapominanie jest trudniejsze i bardziej energochłonne, niż zapamiętywanie. Efektywniej jest zatem zapamiętywać tylko rzeczy trwałe, a ulotne - zapisywać. Tak właśnie staram się robić. Terminy zapisuję w kalendarzu, zadania w ToDo, zakładki w Raindrop, a myśli nie uczesane w notatkach lub w Obsidianie. Ewa często nie rozumie, jak mogę zapominać skład leku, termin wizyty lekarskiej, koszt obiadów w szkole Staszka. A ja po prostu nie potrzebuję tych informacji na stałe, bo za miesiąc koszt obiadu będzie inny.

Rzeczami trwałymi są dla mnie rzeczy dotyczące dostępności, fakty historyczne, słowa z kawałków hiphopowych, pojęcia z fizyki i astrofizyki. No i oczywiście miejsce, gdzie ukrywam słodycze.

Do tego zestawu dorzucam coś pośredniego, a mianowicie asocjacje. Coś, czego nie pamiętam, ale wiem że mogę to znaleźć, a czasem nawet - gdzie to mogę znaleźć. Nie muszę tego zapamiętywać, bo byłoby to przecież mało użyteczne. Lepiej zapamiętać ogólnie, żeby łatwiej odnaleźć. Tak mam choćby z nazwiskami, do których nie mam zupełnie pamięci. Jeżeli jednak pamiętam imię, to otwieram kontakty w telefonie, wpisuję imię i przeglądam osoby, aż w końcu znajduję tę konkretną.

To wprowadzenie jest mi potrzebne, żeby wyjaśnić koncepcję żółtych karteczek o dostępności. Kończę już tworzyć ebook o WCAG 2.2, który jednak nie będzie opasłą księgą, ale właśnie takimi krótkimi notatkami. Do każdego kryterium sukcesu dodaję treść oryginalną, chociaż po polsku i właśnie te żółte karteczki. Mają one postać zdania lub równoważnika zdania, żeby móc szybko zajrzeć i skojarzyć sobie, o co tam chodziło. Ot taka zahaczka dla pamięci. Nie będzie to ani podręcznik, ani kompleksowe omówienie, tylko zestaw podpowiedzi. Nie nauczysz się z tego WCAG, tylko znając WCAG ogólnie, możesz sprawdzić, czy dobrze pamiętasz.

Na samym początku umieszczę słowniczek z podstawowymi pojęciami. Często spotykam się z problemem rozróżnienia deskrypcji od audiodeskrypcji lub roli od stanu. No to postarałem się przygotować taki słowniczek. Jest poniżej i na pewno nie jest kompletny, więc jeżeli czegoś Ci w nim brakuje - daj znać.

Podręczny słowniczek

Alternatywa tekstowa: tekstowa alternatywa dla treści nietekstowych, takich jak obrazy, dźwięki, filmy, animacje, itp. Alternatywa ta powinna być dostępna dla użytkowników, którzy nie mogą zobaczyć lub usłyszeć treści, a także dla wyszukiwarek internetowych. Do tej kategorii należą deskrypcja, transkrypcja i tekst alternatywny dla grafik.

Audiodeskrypcja: Opis dźwiękowy treści wizualnej, który umożliwia osobom niewidomym lub niedowidzącym zrozumienie treści wizualnych w filmach, telewizji, teatrze, itp.

Deskrypcja: tekstowy opis treści, który umożliwia użytkownikom z niepełnosprawnościami zrozumienie treści, które nie są dostępne dla nich w inny sposób.

Dostępna nazwa: tekst, który identyfikuje element interfejsu użytkownika dla technologii asystujących, takich jak czytniki ekranu. Dostępna nazwa może nie być widoczna dla użytkowników, którzy nie korzystają z technologii asystujących. Jeżeli jest widoczna, to jest etykietą.

Elementy dekoracyjne: elementy graficzne, które nie mają znaczenia semantycznego i nie przekazują informacji o treści. Usunięcie ich z interfejsu nie spowoduje utraty żadnych informacji. Elementy dekoracyjne należy oznaczać tak, żeby były pomijane przez technologie asystujące.

Etykieta: tekst, który opisuje funkcję elementu formularza lub kontrolki, takiej jak pole tekstowe, przycisk, łącze, pole wyboru itp. Etykieta jest widoczną formą dostępnej nazwy.

Fokus: stan, w którym element formularza lub kontrolka jest aktywna i gotowa do przyjęcia wprowadzonych danych. Fokus powinien być zawsze wizualnie wyróżniony, aby użytkownik wiedział, gdzie wprowadza dane lub kliknąć na link.

Język migowy: naturalny wizualno-przestrzenny język komunikowania się Głuchych. Nie należy go mylić z systemem językowo-migowym.

Kontrast: różnica między jasnością dwóch kolorów, które są obok siebie. Wysoki kontrast ułatwia odczytanie tekstu i innych elementów interfejsu użytkownika.

Live Region: obszar strony internetowej, który jest dynamicznie aktualizowany bez interakcji użytkownika, takie jak wiadomości na żywo, powiadomienia o błędach, itp. Technologie asystujące powinny być w stanie wykryć zmiany w live regionach i poinformować o nich użytkowników.

Napisy rozszerzone: napisy do multimediów, które zawierają dodatkowe informacje, takie jak dźwięki otoczenia, muzyka, ton wypowiedzi, a także identyfikujące osoby, jeżeli nie wynika to z treści obrazu. Nie należy ich mylić z napisami dialogowymi w filmach obcojęzycznych.

Okruszki: nawigacyjne elementy interfejsu użytkownika, które umożliwiają użytkownikom śledzenie swojego położenia w hierarchii strony internetowej. Nazwa wzięła się z bajki o Jasiu i Małgosi, którzy rzucali za sobą okruszki chleba, żeby odnaleźć drogę powrotną do domu.

Prosty język: Język, który jest łatwy do zrozumienia dla możliwie dużej grupy osób. Prosty język pozwala na zrozumienie przekazywanej informacji dzięki stosowaniu prostej składni, powszechnie znanych słów i pojęć, odpowiednią strukturę logiczną i układ graficzny. Nie należy go mylić z tekstem łatwym do czytania ETR, który jest specjalnym sposobem tworzenia tekstów dla osób z niepełnosprawnością intelektualną (ETR)

Pułapka na klawiaturę: Element interfejsu użytkownika, który przyjmuje fokus klawiatury, ale fokusu nie można już przemieścić w inne miejsce. Pułapka na klawiaturę sprawia, że obsługa strony internetowej za pomocą klawiatury jest utrudniona lub niemożliwa.

Region: grupa elementów interfejsu użytkownika, które są powiązane ze sobą funkcjonalnie. Takimi regionami mogą być nagłówek strony, stopka, główna treść, elementy nawigacyjne, wyszukiwarka.

Rola: Funkcja elementu interfejsu użytkownika, taka jak przycisk, link, nagłówek, pole wyboru i inne. Określona rola pozwala technologiom asystującym na prawidłowe interpretowanie i obsłużenie kontrolki.

Skiplink: nawigacyjny link, który umożliwia użytkownikom pominięcie powtarzających się elementów interfejsu użytkownika, takich jak menu nawigacyjne i przejście bezpośrednio do treści strony. Powinien być pierwszym elementem na stronie przyjmującym fokus klawiatury.

Stan: informacja o tym, czy element interfejsu użytkownika jest wybrany, włączony, wyłączony, niedostępny itp. Stany są często komunikowane za pomocą zmian w wyglądzie elementu, takich jak kolor, rozmiar, położenie itp.

Technologie asystujące: wszelkiego rodzaju technologie ułatwiające lub umożliwiające dostęp do informacji osobom z niepełnosprawnością.

Tekst łatwy do czytania (ETR): format prezentowania tekstu przeznaczony dla osób z niepełnosprawnością intelektualną uwzględniający konkretne formy gramatyczne, słownictwo, sposób formatowania tekstu oraz graficzne elementy wspomagające kojarzenie i zapamiętywanie treści.

Transkrypcja: tekstowa wersja treści dźwiękowej, która umożliwia osobom niesłyszącym lub słabo słyszącym zrozumienie treści. Od napisów rozszerzonych różni się tym, że nie jest zsynchronizowana z materiałem multimedialnym.

Jeżeli chcesz taki ebook, to proszę bardzo. Nie chcę za niego pieniędzy, ale nie będzie za darmo. Substack daje możliwość wynagradzania czytelników, którzy promują newsletter. Wymyśliłem zatem, że ebook dostanie każdy, kto zachęci do subskrypcji przynajmniej 3 osoby. W kolejnym numerze znajdziesz do tego specjalny przycisk. A jak mi się to sprawdzi, to wymyślę coś także dla tych ambitniejszych, którzy zaproszą więcej subskrybentów. Te cyferki dają mi dopaminę, a jest mi ona bardzo potrzebna.

PS. Ebook będzie w formacie EPUB, więc zaopatrz się w odpowiedni czytnik. Każdy sprzętowy sobie poradzi, a możesz też zainstalować taki czytnik na komputerze lub smartfonie. Kategorycznie odmawiam dostarczenia w formacie PDF, który uważam za sprzeczny z moimi wartościami.

Wieści o dostępności

Chcesz zagrać w koordynatora do spraw dostępności? Jest taka gra i do tego za darmo. Kancelaria Premiera przygotowała grę planszową, którą możesz pobrać ze strony internetowej i wydrukować u siebie. Trzeba jeszcze zorganizować kostki i pionki, ale to raczej nie jest problem. Rozbawiła mnie jedna z kart, gdzie gracz dowiaduje się, że jest słabo z budżetem i musi oddać połowę środków przeznaczonych na dostępność. Dziękuję Małgorzacie Perkowskiej za udostępnienie tej informacji.

Pani Katarzyna Dziendziela przysłała mi informację, że jest aktualniejszy model dostępności parku przyrodniczego, niż ten podany przeze mnie w poprzednim Dostępniku. Ten jest opublikowany na stronie PFRON. Ma więcej przykładów realizacji i czytelniejszą strukturę. Bardzo dziękuję.

Firma Deque zaprasza na bezpłatny webinar na temat tworzenia dostępnych interfejsów Material UI. To taka poręczna biblioteka graficzna w React. Tematem będzie wykorzystanie Axe-Core w sprawdzaniu kodu i to jeszcze przed wysłaniem. Axe-Core to najważniejsza biblioteka do automatycznego znajdowania błędów dostępności w kodzie HTML. Jest wykorzystywana w większości narzędzi, w tym Lighting, Purple Hats, czy Evaluatory. Webinar jest zaplanowany na 25 stycznia.

Przypominam też, że tego samego dnia Snowdog zaprasza na spotkanie Sztuczna inteligencja wspierająca komunikację - Poznań A11y Meetup VII

Kilka słów o AutomaticA11Y, czyli wydarzeniu na styku dostępności i sztucznej inteligencji. Mamy wreszcie miejsce, którym jest duża aula w Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych. Miejsce jest dobre, bo w centrum Warszawy, blisko dworca Warszawa Centralna. Spotkamy się 16 maja w Global Accessibility Awareness Day (GAAD), a zaczniemy o 12:00. Jeżeli więc chcesz się pochwalić jakimś projektem, zademonstrować system automatycznie lub półautomatycznie podnoszący dostępność, wykorzystanie sztucznej inteligencji w dostępności - zapraszam!

Reklama

Po raz pierwszy w Dostępniku publikuję reklamę. Od razu nadmienię, że Wojtek mi nie zapłacił, a publikuję ją z szacunku i sympatii. A zatem - Wojtek Kutyla rozpoczyna przedsprzedaż swojego kursu na temat cyfrowej dostępności. Kurs jest dla programistów i projektantów, więc trzeba mieć trochę wstępnej wiedzy. Jeżeli dobrze rozumiem, to zebranie paczki kursantów w firmie lub innej organizacji daje możliwość otrzymania zniżki. Chociaż cena kursu zdecydowanie jest atrakcyjna i bez tego. A teraz Wojtku - czekam na książkę!

I to by było na tyle. Jeżeli wszystko pójdzie dobrze, to niedługo napiszę Ci kolejne ciekawe wieści z superofertą. A na razie pozdrawiam ciepło i nie daj się wirusom. Ja chorowałem prawie cały grudzień i nie polecam. Byle do wiosny.