Dostępnik o sztucznej inteligencji

Wchodzimy do tunelu i nie wiemy, co będzie na jego końcu. Rewolucja związana ze sztuczną inteligencją przynosi lęk, nadzieję i rozczarowanie. Trochę jak energia atomowa. Dotyczy to także dostępności.

Na początku grudnia zeszłego roku przedstawiłem moją ocenę możliwości sztucznej inteligencji w obszarze dostępności. Była to prezentacja podczas konferencji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Chociaż tezy pokazane przeze mnie pozostają w mocy, to jednak mogę teraz przestawić trochę akcenty. Badam tę sztuczną inteligencję i myślę, że mogę podsumować obserwacje i zaproponować narzędzia warte wypróbowania.

Ufaj i kontroluj

Wydaje się, że automatyzację dostępności można na razie włożyć między bajki. Chociaż bowiem sztuczna inteligencja może bardzo pomóc, to nie wyręczy Cię całkowicie. Dlatego zawsze trzeba sprawdzać, co ona tam sobie wymyśliła. Są też obszary, gdzie skutecznej sztucznej inteligencji sobie nie wyobrażam i to z fundamentalnych powodów. Dzisiaj jednak nie piszę o ograniczeniach, tylko możliwościach.

Jak się zastanowić skąd te zachwyty nad GPT, generatorami obrazów, a ostatnio także filmów, to łatwo wpaść na powód tego entuzjazmu. Sztuczna inteligencja robi to, co człowiekowi zabrałoby mnóstwo czasu i wymagałoby nauczenia się dość skomplikowanych narzędzi. Można przecież zrobić fotomontaż z papieżem ubranym w modniarską kurtkę, ale wymaga to sporych umiejętności. A teraz można wpisać prompt i kliknąć kilka razy, żeby znaleźć odpowiednie zdjęcie.

Właśnie klikanie jest kluczowe, bo to jest ta kontrola. Autor tego fotomontażu przecież nie zaufał na tyle, żeby wysłać zdjęcie automatycznie. Poddał je kontroli, dokonał wyboru, czyli podjął decyzję. Zatem sztuczna inteligencja wykonała tę żmudną i wymagającą kwalifikacji pracę, ale to człowiek wybrał. Nie wiem z ilu propozycji, ale zapewne z wielu.

Ten wstęp jest mi potrzebny dla wyjaśnienia, jak korzystać z tego typu narzędzi. Nie wolno uznać, że na pewno jest dobrze, tylko trzeba to sprawdzić. Pokażę to na kilku przykładach. A na warsztat biorę 2 obszary dostępności, w których sztuczna inteligencja już się odnajduje lub odnajdzie lada chwila: automatyczna transkrypcja nagrań i upraszczanie języka.

Benedyktyn w chmurze

Nie będę Cię przekonywać, że napisy i transkrypcja są bardzo ważnym elementem dostępności. Chyba też nie muszę pisać, że ręczne przepisywanie z nagrań to mordęga niegodna cywilizowanego człowieka. Tu właśnie może Ci pomóc sztuczna inteligencja, na przykład Whisper. Zobaczmy jak sobie poradzi z fatalnie nagranym webinarem mojego autorstwa:

Wyciąłem z nagrania około minuty z początku, gdzie robiłem wprowadzenie. Potem poddałem je przetworzeniu przez Whisper. Whisper ma 5 modeli rozpoznawania mowy, zaczynając od najsłabszego kończąc na najmocniejszym są to: tiny, base, small, medium i large. Zobaczmy zatem jak sobie poradził z nagraniem najsłabszy model tiny.

Dzień dobry, Państwo, jest mi bardzo miło, że chceli Państwo wziąć udział w tym webinarze, chciałbym odpowiedzieć na takie pytania,

które się pojawiają z ich często w różnych miejscach, o tym, jak korzystać z czynika Eplano NVD,

kiedy się sprawdza dostępność strony internetowej dokumentujący w nowego rektualnie aplikacji.

Często chłotykam się z tym, że posługują się tym ludzie, którzy konkretnie nie wiedzą, czy nie jest taki czytnik i taki sposób pracuje.

W ten sposób nie da się osiągnąć do breako efektu.

Dlatego wymyśliłem sobie, że Państwo to pokażę na żywym organizmie, na stronach internetowych,

na dokumentach, w order i aderw.

Nie wygląda to dobrze… Ogólnego sensu można się domyślić, ale nadanie pełnowartościowej treści wymaga przepisania ręcznie. A przecież nie po to mamy sztuczną inteligencję, żeby robiła nam takie coś. Porównajmy efekt z modelem medium, który był tym najmocniejszym, jaki mogłem uruchomić na moim komputerze. Próba użycia modelu large kończyła się zabiciem procesu. Jednak model medium spisał się bardzo dobrze:

Dzień dobry Państwu. Jest mi bardzo miło, że zechcieli Państwo wziąć udział w tym webinarze.

Chciałbym odpowiedzieć na takie pytania, które się pojawiają dosyć często w różnych miejscach

o tym, jak korzystać z czytnika ekranu NWDA, kiedy się sprawdza dostępność strony internetowej, dokumentu cyfrowego, ewentualnie aplikacji.

Często spotykam się z tym, że posługują się tym ludzie, którzy kompletnie nie wiedzą, czym jest taki czytnik i w jaki sposób pracuje.

W ten sposób nie da się osiągnąć dobrego efektu, dlatego wymyśliłem sobie, że Państwu to pokażę na żywym organizmie na stronach internetowych na dokumentach Worda i PDF.

Słowo honoru! Niczego nie poprawiłem ręcznie. Nie ma żadnego błędu, a przynajmniej ja błędu nie znajduję. Prawidłowo rozpoznał nawet wyrażenia potoczne. Czy to znaczy, że nie trzeba już sprawdzać stosując ten model? Oczywiście, że trzeba sprawdzać. Tylko sprawdzania i poprawiania jest drastycznie mniej. Przy okazji - w tym artykule opisałem, jak używać Whisper na własnym komputerze.

Upraszczanie tekstu może być łatwe

Prosty język jest bardzo ważnym elementem dostępnej informacji i komunikacji. W Wielkiej Brytanii, USA, a także w Polsce jest coraz bardziej doceniany i promowany. Czy sztuczna inteligencja jest w stanie pomóc w upraszczaniu tekstu?

Prosty język to taka moja mantra. Staram się pisać prosto i bezpośrednio. Od pewnego czasu dość automatycznie wyłapuję teksty, gdzie można poprawić styl, zwłaszcza po to, by był wiarygodny. Wiarygodności na pewno nie poprawia strona bierna, bo brzmi jakby ktoś nie chciał się identyfikować z tym, co napisał. Poszukałem zatem tekstu, który zaczyna się od mojego ulubionego słowa "niniejszy" i poddałem go kilku przeróbkom. Tekst źródłowy brzmi:

Niniejsze tłumaczenie zostało opublikowane na mocy porozumienia z OECD. Nie jest to oficjalne tłumaczenie OECD. Jakość tłumaczenia oraz jego spójność z oryginalnym tekstem w języku źródłowym pozostają wyłączną odpowiedzialnością autorów tłumaczenia.

W przypadku jakichkolwiek rozbieżności między oryginałem a tłumaczeniem za właściwy i obowiązujący należy uznać jedynie tekst oryginału.

Mamy tu różne rzeczy do poprawienia. Zacznijmy od zmiany strony biernej na czynną. Po wykonaniu takiej operacji otrzymujemy taki tekst:

Autorzy tłumaczenia ponoszą wyłączną odpowiedzialność za jakość i spójność tego opublikowanego tłumaczenia, które zostało wykonane w porozumieniu z OECD i nie jest oficjalnym tłumaczeniem OECD. W przypadku jakichkolwiek rozbieżności pomiędzy tekstem oryginalnym a tłumaczeniem, tekst oryginalny należy uznać za właściwy i wiążący.

Jest całkiem dobrze, chociaż do prostego języka jeszcze trochę brakuje. Trochę zbędnych słów trzeba usunąć i pewnie przeredagować tekst pod kątem długości zdań i trudnych słów. Jednak i tak brzmi zdecydowanie lepiej, niż tekst źródłowy. Druga próba polegała na zmianie brzmienia tekstu z uwzględnieniem parametru “plain language”. Pokażę Ci 2 wybrane przykłady z ośmiu wygenerowanych.

Przykład 1

Ta przetłumaczona wersja nie jest oficjalna, ponieważ została opublikowana za zgodą OECD. Autorzy tego tłumaczenia są wyłącznie odpowiedzialni za jego jakość i dokładność w porównaniu z tekstem oryginalnym w języku źródłowym. W przypadku jakichkolwiek różnic pomiędzy obiema wersjami, tekst oryginalny należy uznać za jedyną ważną i wiążącą wersję.

Prawie dobrze. Tylko w tej wersji upraszczania sztuczna inteligencja zamieniła słowo “niniejsze” na “to”. Dlatego wybrałem ten tekst na pierwszy rzut. Pozornie jest wszystko w porządku, gdyby nie “ponieważ”, które sugeruje zgodę OECD na opublikowanie niepewnej wersji. Wystarczy zamienić na “ale”, żeby zachować sens. Czy można ten tekst uprościć jeszcze bardziej? Oczywiście! Trzeba klikać na przycisk regenerowania i szukać lepszej wersji. Ewentualnie samodzielnie nanieść poprawki

Przykład 2

Niniejsze tłumaczenie zostało opublikowane za zgodą OECD, ale nie jest to oficjalne tłumaczenie tej organizacji. Autorzy tłumaczenia są wyłącznie odpowiedzialni za jego jakość i dokładność w porównaniu z oryginalnym tekstem w języku źródłowym. Jeśli istnieje jakakolwiek różnica między oryginałem a tłumaczeniem, tekst oryginalny należy uznać za wersję dokładną.

Ja oczywiście zamieniłbym pierwsze słowo na “to”, ale to już raczej obsesja, a nie racjonalność. Poza tym tekst wydaje się bez zarzutu. Czy można ten tekst uprościć jeszcze bardziej? Oczywiście!

Wnioski i perspektywy

Sztuczna inteligencja daje nam możliwość zrobienia szybciej pewnych prac, czyli jest dobrym narzędziem. To jednak wcale nie oznacza, że może pracować samo, bez kontroli człowieka. Algorytmy można dalej udoskonalać, zwłaszcza te przetwarzające tekst na prosty język. Jednak już teraz można ich używać, pamiętając o konieczności sprawdzenia sensu tekstu wynikowego. Bo tutaj sztuczna inteligencja jeszcze jakiś czas nie zastąpi człowieka.

Obawiam się, że do tematu sztucznej inteligencji będę jeszcze wracał. Fascynuje mnie i wzbudza ekscytację technologią, jakiej dawno nie doświadczałem. Na razie jednak zbieram kolejne doświadczenia i pewnie wrócę do tematu za kilka miesięcy.

Wieści

W dostępności wciąż dzieje się bardzo dużo. Nie wiem o wszystkim, ale podzielę się z Tobą tym, co do mnie trafiło. Poprosiłem znajomych, żeby mnie wspomogli w poszukiwaniu informacji i uruchamiam tę sekcję na stałe.

1. Poznań Accessibility Meetup świętuje pierwszą rocznicę istnienia i z tej okazji organizuje spotkanie związane z Global Accessibility Awareness Day. W programie wydarzenia znajdują się warsztaty dla Frontend Developerów z Anią Karoń oraz prelekcja i panel dyskusyjny na temat dostępności w świecie rozrywki. Spotkanie odbędzie się 18 maja 2023 roku o godzinie 18:00 w siedzibie Snowdog przy ulicy Mostowej 11 w Poznaniu. Szczegóły dotyczące wydarzenia będą dostępne wkrótce, a godzina może ulec zmianie, więc warto być czujnym.

2. Kinaole zaprasza na swoją konferencję w Warszawie i to także na 18 maja. Tu możesz przeczytać więcej o konferencji. Wkrótce mają się pojawić prelegenci i program.

3. Na 18 maja zapowiedziana jest także konferencja „PFRON wspiera dostępność 2023” z okazji Światowego Dnia Świadomości Dostępności. Wydarzenie będzie online na platformie Zoom w godzinach 10:00-12:30. W programie możesz znaleźć sposoby opisywania dostępności w deklaracji dostępności, technologie asystujące, zmiany w nowej wersji WCAG i zapewnianie dostępności w mediach społecznościowych. Linki do rejestrowania się na konferencję PFRON opublikuje na swojej stronie internetowej.

4. Dostępni.eu polecają nowy cykl edukacyjny "Mikrowykłady do kawy", w którym dr Łukasz Dutka tłumaczy podstawowe pojęcia z tematyki dostępności. Filmy z napisami premierowo publikowane są w każdą środę o 20.00 na stronie Dostępni.eu na Facebooku oraz repostowane w czwartki o 10:00 w grupach dyskusyjnych o dostępności. Gorąco polecam.

5. 14 kwietnia przedstawiliśmy wraz z Agatą Gawską i Piotrem Osipą nasze nowe dziecko - Planer. Jest to kolejne z narzędzi oferowanych koordynatorom dostępności. Planer pozwala na porządne wykonanie planu zapewnienia dostępności i do tego za darmo. Razem z nami było około 300 osób. A ponieważ pojawiały się pytania, czy będzie kolejne, to informuję, że prawdopodobnie tak i to już 19 maja.

6. Fundacja Katarynka i Wrocławski Instytut Kultury zapraszają do zgłaszania 7-minutowych prelekcji na kolejną edycję konferencji Kultura dla Wszystkich. Konferencja poświęcona jest kryzysom zdrowia psychicznego wśród odbiorców kultury. Tematem przewodnim są dobre praktyki w pracy instytucji i organizacji tworzących życie kulturalne oraz ich doświadczenia w otwieraniu się i współpracy z osobami w kryzysie zdrowia psychicznego. Format prezentacji to Pecha Kucha: 20 slajdów, na każdy po 20 sekund. Razem to 7 minut zwięzłej i dynamicznej prezentacji. Zgłoszenia przyjmujemy do 7 maja 2023 do godziny 18:00. Termin konferencji: 24 maja 2023, godz. 11:00 – 14:00. Miejsce: Barbara, ul. Świdnicka 8b, 50-067 Wrocław.

7. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych opublikował program “Dostępna przestrzeń publiczna”. Jak sama nazwa wskazuje - środki mają być przeznaczone na zwiększenie dostępności i to różnymi metodami. Czas realizacji zaplanowano na lata 2023-2027.

8. Fundacja Polska bez barier szkoli obecnie pracowniczki i pracowników warszawskich urzędów w ramach programu “Akcja/ewakuacja”. Zbierają kolejne doświadczenia i zamierzają zaktualizować poradnik Dostępność. Bezpieczna ewakuacja. Jeżeli znasz ten poradnik - napisz do FPBB jak go można uzupełnić. Jeżeli nie znasz - poznaj.

9. Firma Accens przygotowała stronę internetową Sztuka opisana z dziełami sztuki. Rejestracja jest darmowa, a właścicielowi na tym etapie zależy przede wszystkim na opiniach użytkowników - co działa, co nie działa, co dodać, poprawić, zmienić. A skoro jest okazja, to zarekomenduję jeszcze ich newsletter, który sam czytam z przyjemnością.

Ależ mi wyszedł długi ten numer. Jeżeli jesteś w tym miejscu, to gratuluję cierpliwości i wytrwałości. A teraz życzę Ci spokojnej i ciepłej majówki. A za 2 tygodnie znowu się spotkamy. Jak zwykle zachęcam do podzielenia się tym newsletterem z innymi.