Dostępnik o skrzynce z narzędziami

Pomyślałem sobie, że mogę dzisiaj otworzyć moją skrzynkę z narzędziami. Pokażę czego używam i liczę na wzajemność. Może wymienię jakieś narzędzie na inne, a może Cię przekonam do tych moich.

Nie używam tych samych narzędzi za każdym razem. Jedne są do szkoleń, inne do badania pobieżnego, a jeszcze inne do pełnego. Jednak wszystkie mam pod ręką. Mam ich zresztą jeszcze więcej, ale jakoś mnie nie przekonały. A zatem jedziemy!

🐝 Oobee (dawniej Purple A11y)

Oobee to otwartoźródłowe narzędzie opracowane przez GovTech Singapore, które pomaga zespołom deweloperskim w identyfikowaniu i naprawianiu problemów z dostępnością na stronach internetowych i w aplikacjach. Narzędzie oferuje szczegółową ocenę stanu dostępności na poziomie kodu, klasyfikując problemy na te, które należy naprawić oraz te, które warto poprawić.

Aplikację musisz zainstalować i zajmuje dość dużo miejsca. Dostępne są wersje na systemy Windows i MacOS. Można też wybierać między wersją terminalową i okienkową (Oobee Desktop). Ta okienkowa jest lepsza dla przeciętnego użytkownika, chociaż ta terminalowa też jest wygodna.

Zaletą Oobee jest to, że można przeprowadzać skany wielu podstron za jednym zamachem. Wpisujesz adres URL strony internetowej i uruchamiasz skanowanie. Trochę to trwa, bo domyślnie skanowanych jest 100 podstron, a wcześniej robak musi je zebrać. Za to raport jest bardzo obszerzny i ze zrzutami ekranu.

Możesz także dostosować sobie sposób działania aplikacji, w tym dołączenie skanowania plików PDF, zmiany liczby podstron oraz trybu skanowania na tryb mapy strony (sitemap) lub ręcznego. A jeżeli chcesz się zagłębić, to aplikacja generuje zestaw plików JSON i CSV do dalszej eksploracji. Wadą jest brak języka polskiego. A tu możesz doczytać i pobrać różne wersje Oobee.

🌊 WAVE Toolbar

WAVE to zestaw narzędzi oceny dostępności opracowany przez WebAIM. Działa jako rozszerzenie przeglądarki, które identyfikuje wiele błędów dostępności oraz ułatwia ocenę treści przez człowieka. WAVE skupia się na problemach, które mają wpływ na użytkowników, ułatwiając ocenę i edukując na temat dostępności. Ogromną zaletą Wave jest sposób wizualizacji w postaci kolorowych ikonek, co bardzo ułatwia odnajdywanie błędów.

Ostatnio słyszę sporo głosów, że Wave jest gorsze od innych podobnych narzędzi, bo częściej się myli i wykrywa mniej błędów. Tyle że nie ma narzędzi znajdujących wszystkie problemy, a do tego przecież nie można się zatrzymać na wynikach z pojedyńczego narzędzia. Dlatego ja będę nadal używał Wave wraz z innymi narzędziami.

Wave zainstalujesz jako rozszerzenie do przeglądarek Chrome, Edge i Firefox. Niestety - także to narzędzie nie ma wersji po polsku.

💡 Lighthouse

Lighthouse to otwartoźródłowe narzędzie opracowane przez Google, które pomaga poprawić jakość stron internetowych. Możesz je uruchomić na dowolnej stronie, publicznej lub wymagającej uwierzytelnienia. Przeprowadza audyty wydajności, dostępności, aplikacji progresywnych, SEO i innych.

Lighthouse nie musisz instalować, ponieważ domyślnie jest już zainstalowane w narzędziach deweloperskich przeglądarki Chrome. Jest o tyle fajne, że daje szerszy ogląd strony internetowej. W odróżnieniu od innych, pozwala przyjrzeć się wydajności i podpowiada, co można zrobić żeby strona ładowała się szybciej. Możesz zerknąć też do części dotyczącej SEO, gdzie znajdziesz podpowiedź, jak optymalizować informacje na potrzeby wyszukiwarek internetowych. Lighthouse jest w dużej części po polsku, co jest jego ogromną zaletą. Może jednak być mało zrozumiały dla osób początkujących. Więcej o Lighthouse przeczytasz na stronie projektu.

🧪 Accessibility Insights

Accessibility Insights to zestaw narzędzi opracowanych przez Microsoft, dostępnych jako rozszerzenia przeglądarki oraz aplikacje desktopowe. Narzędzie pomaga programistom i testerom szybko znaleźć i naprawić problemy z dostępnością w aplikacjach i witrynach internetowych.

Jednak Accessibility Insights to nie jest narzędzie podobne do poprzednich. Ma wbudowane testy automatyczne, które działają całkiem dobrze. Przede wszystkim jest to narzędzie wspierające proces badania dostępności strony internetowej. Pracuje w 3 trybach: automatycznym, szybkiej oceny i pełnego badania. Szybka ocena to dobry tryb do przyjrzenia się stronie internetowej i wyłapania poważniejszych problemów. Pełna ocena to już tryb dla audytorów, który prowadzi za rękę przez cały proces badania.

Interfejs to przede wszystkim okno z listą testów i narzędziem wspomagającym wykonanie takiego testu. Jest tam dokładny opis, jak wykonać test i jak zinterpretować wyniki. A same wyniki są na bieżąco zbierane i zapisywane. Potem możesz je wyeksportować do pliku HTML lub JSON.

Możesz spokojnie założyć, że przejście przez wszystkie testy w aplikacji pozwoli Ci na kompleksową ocenę dostępności strony internetowej. Niestety - również ta aplikacja jest tylko po angielsku. Rozszerzenia i aplikację na komputer znajdziesz na dedykowanej stronie.

🔖 Sa11y

Sa11y to lekka skryptozakładka opracowana przez Toronto Metropolitan University, która wizualnie wyróżnia typowe problemy z dostępnością i użytecznością. Narzędzie jest skierowane do autorów treści i identyfikuje błędy lub ostrzeżenia bezpośrednio w miejscu ich występowania, oferując proste podpowiedzi dotyczące ich naprawy.

Skryptozakładki nie musisz instalować, bo to nie jest żadna aplikacja, ale skrypt JavaScript wykonywany na stronie internetowej. Przeciągasz myszką przycisk skryptozakładki na pasek zakładek w przeglądarki i już możesz używać. Co więcej - działa w każdej przeglądarce internetoej z włączoną obsługą JavaScript.

Procedura jest prosta: otwierasz stronę internetową, klikasz na zakładkę Sa11y i już gotowe.

Jako się rzekło - to jest narzędzie przeznaczone dla redaktorów treści, a nie deweloperów. Ma to swoje wady i zalety. Wadą jest to, że Sa11y nie pomoże w znalezieniu wielu błędów. Zaletą zaś to, że jest bardzo prosta w używaniu. Do tego jest po polsku, chociaż tłumaczenie nie jest doskonałe. W ustawieniach Sa11y znajdziesz też opcję eksportowania wyników do HTML. Raport z wynikami jest naprawdę przyjazny dla człowieka, który z cyfrową dostępnością nie ma wiele wspólnego. Być może to właśnie od Sa11y warto zacząć swoją przygodę. Skryptozakładka to po angielsku Bookmarklet, a Sa11y możesz wymawiać Sally. Na stronie Sa11y znajdziesz nie tylko samą zakładkę, ale także wtyczki do kilku systemów CMS.

🧭 ANDI

ANDI (Accessible Name & Description Inspector) to bezpłatne narzędzie do testowania zawartości stron internetowych pod kątem dostępności, opracowane przez Social Security Administration w USA. Narzędzie działa jako skryptozakładka i automatycznie wykrywa potencjalne problemy z dostępnością, ujawnia, co czytnik ekranu powinien powiedzieć dla interaktywnych elementów oraz sugeruje praktyczne sposoby poprawy dostępności.

Sposób używania ANDI jest analogiczny do opisanej wcześniej Sa11y, więc nie będę się powtarzał. Jednak jest to narzędzie zupełnie innego kalibru. To już nie jest prosta zakładka, ale wiele narzędzi wbudowanych i możliwych do używania przez osoby zajmujące się tworzeniem lub badaniem dostępności stron internetowych. Możesz choćby podejrzeć ukryte treści i to ukryte różnymi metodami. Możesz podejrzeć skrukturę, kolejność fokusu i kontrast. A dzięki Stefanowi Wajdzie - masz to po polsku! Na stronie znajdziesz też instrukcje, jak dodać ANDI do przeglądarki.

📄 Generator raportów

Jak już wszystko przebadasz, to nadchodzi czas na spisanie wyników. Dla mnie narzędziem jest WCAG-EM Report Tool, opracowany przez WAI i zgodny z metodyką WCAG-EM. Ponieważ stosuję właśnie tę metodykę, to i narzędzie pasuje jak ulał.

Niezawodny Stefan Wajda przetłumaczył także i to narzędzie. Możesz zatem mieć raport po polsku, zgodny z WCAG-EM i do tego dostępny cyfrowo. Nadaje się świetnie do wykorzystania w deklaracji dostępności, bo jest także w dużej części zgodny z VPAT.

Generator przeprowadzi Cię przez proces badania i rejestrowania wyników. Pamiętaj o zapisywaniu co pewien czas, bo jest to aplikacja trzymająca wszystko w pamięci. A na koniec pobierz plik HTML z raportem i gotowe. A tutaj link do generatora.

Na koniec

Starałem się wyraźnie zaznaczyć, dla kogo są poszczególne narzędzia. Różnią się między sobą przee barierą wejścia. Jedne są łatwe w używaniu jak Sa11y i Wave. Inne to kombajny dla profesjonalistów, na przykład Accessibility Insights czy Oobee. Mam nadzieję że jakieś Ci się spodoba i zaczniesz go używać.

Dodaję też podcast przygotowany przez NotebookLM od google. Tak do posłuchania.

I to by było na tyle. Dzisiaj jest Global Accessibility Awareness Day (GAAD) i sporo się dzieje wokół dostępności. Potrwa to pewnie do końca czerwca,a potem wakacje. Piszę ten Dostępnik w Rabce-Zdroju, dokładnie po zakończeniu AutomaticA11y 2025 i jeszcze przetrawiam to wydarzenie. Za jakiś czas pokażą się nagrania. A na razie obejrzyj teledysk, który przygotowali dla mnie Anna Czapnik i Janusz Olszyński. Jak sami mówią - 99% AI i 1% poprawek

Słońca i ciepła życzę Ci na nadchodzące dni. Na pohybel Putinowi!